تشخیص ام اس با آزمایش خون
بسیاری از بیماریها میتوانند به طور پنهانی علائمی مشابه مولتیپل اسکلروزیس (MS) ایجاد کنند و انجام آزمایشهای لازم میتواند به پزشک شما در شناسایی و رد این شرایط کمک کند. به گزارش آکادمی آتن به نقل از هلث سنترال، در حال حاضر هیچ آزمایش خون قطعی برای تشخیص MS وجود ندارد. با این وجود، آزمایشهای خون میتوانند اطلاعات ارزشمندی را در فرآیند تشخیص و حتی پس از آن در اختیار متخصصان قرار دهند. دکتر آشیلفس نترانوس، متخصص مغز و اعصاب، توضیح میدهد: «متأسفانه هنوز آزمایش خونی خاصی برای تشخیص دقیق ام اس در دسترس نیست. با این حال، از چندین آزمایش خون برای رد سایر بیماریهایی که میتوانند علائم مشابهی داشته باشند، استفاده میکنیم.»
چگونه ام اس تشخیص داده می شود؟
معیارهای تشخیصی خاصی برای تشخیص ام اس وجود دارد:
1. معاینه بالینی و سابقه پزشکی
بررسی علائمی مانند خستگی، ضعف عضلانی، بیحسی، مشکلات بینایی، عدم تعادل یا اختلال در حرکت.
مرور سوابق پزشکی برای شناسایی مشکلاتی که میتوانند به MS مربوط باشند.
2. تصویربرداری با MRI
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) برای شناسایی ضایعات یا التهاب در مغز و نخاع. این روش یکی از مهمترین ابزارهای تشخیصی است.
3. آزمایش مایع نخاع (LP)
آزمایش مایع مغزی-نخاعی برای بررسی نشانههای التهاب یا وجود آنتیبادیهای خاص مرتبط با MS.
4. مطالعات پتانسیل برانگیخته (Evoked Potential Tests)
این آزمایشها فعالیت الکتریکی مغز را در پاسخ به محرکهای خاص بررسی میکنند تا وجود آسیب در مسیرهای عصبی مشخص شود.
5. آزمایشهای خون
برای رد سایر بیماریها مانند لوپوس، کمبود ویتامین B12 یا بیماری لایم که ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند.
6. تشخیص قطعی
تشخیص MS معمولاً نیازمند تأیید ضایعات در حداقل دو ناحیه از سیستم عصبی مرکزی (مغز یا نخاع) است که در دو زمان مختلف رخ داده باشند و توسط هیچ بیماری دیگری قابل توضیح نباشند. پزشک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) با استفاده از ترکیبی از این روشها تشخیص نهایی را اعلام میکند. اگر به این بیماری مشکوک هستید، مشورت با یک متخصص الزامی است.
ام آر آی
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ابزار مهمی است که میتواند نشان دهد آیا ضایعات مغزی مرتبط با مولتیپل اسکلروزیس (MS) وجود دارند یا خیر. به گفته دکتر هریسون، اگر تشخیص MS تأیید شود، معمولاً نیازی به آزمایشهای بیشتر نیست. با این حال، در برخی موارد، ممکن است هیچ ضایعه ای در MRI مشاهده نشود. در چنین شرایطی، برای کسب اطلاعات بیشتر، بیمار ممکن است تحت آزمایش مایع نخاعی قرار گیرد. پزشکان همچنین به دنبال نشانه های عصبی سازگار با MS هستند و بررسی التهاب در مایع مغزی-نخاعی (CSF) نیز میتواند در تشخیص کمک کننده باشد.
دکتر نترانوس، که مقاله ای درباره پیشرفتهای تشخیصی MS در گزارشهای Current Neurology and Neuroscience منتشر کرده است، میگوید: «توانایی ما در تشخیص MS در طول زمان بهبود یافته و این حوزه در دهه های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است.» با این وجود، او هشدار میدهد که تشخیص اشتباه همچنان یک چالش جدی است. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داده است که تقریباً از هر پنج بیمار، یک نفر به اشتباه مبتلا به MS تشخیص داده میشود، در حالی که بیماری دیگری دارد. بررسی دقیق این بیماری های مشابه و استفاده از آزمایشهای خون میتواند خطر تشخیص اشتباه را کاهش دهد.
بیماریهای مشابه MS
اگرچه هیچ آزمایش خونی قادر به تشخیص قطعی MS نیست، آزمایشهای خون میتوانند در شناسایی بیماریهای دیگر که علائمی مشابه دارند، کمک کنند. این بیماریها شامل موارد زیر هستند:
- اختلال آنتی بادی گلیکوپروتئین الیگودندروسیت میلین (MOGAD)
- اختلال طیف نورومیلیت اپتیکا (NMOSD)
- بیماری های ارثی نادر
- سندرم شوگرن
- برخی عفونتها
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک
- کمبود ویتامین و مواد معدنی
دکتر هریسون توضیح میدهد: «هنگام ارزیابی بیمار از نظر MS، باید بیماریهای مشابه را نیز مد نظر قرار دهیم. با بررسی تاریخچه بیمار و نتایج MRI، به دنبال نشانههایی هستیم که به MS شباهت ندارند.»
نقش آزمایشهای خون
آزمایشهای خون میتوانند بیماریهای مشابه MS را رد کنند. یکی از این آزمایشها، آزمایش آنتیبادی ضد هستهای (ANA) است. این آزمایش میتواند وجود اختلالات خودایمنی مانند لوپوس یا سندرم شوگرن را بررسی کند. برای بیماری NMOSD، پزشک ممکن است آزمایش آنتیبادیهای AQP4-IgG یا MOG-IgG را توصیه کند. این آزمایشها میتوانند شرایطی را که باعث ضایعات نخاعی بزرگتر یا متفاوت از MS میشوند، شناسایی کنند. دکتر نترانوس خاطرنشان میکند که گاهی نتایج آزمایش خون ممکن است منفی کاذب باشد، بهویژه در موارد NMOSD. به همین دلیل، تاریخچه پزشکی بیمار و الگوی ضایعات در MRI همچنان نقش کلیدی در تشخیص دقیق دارند.
پس از تشخیص مولتیپل اسکلروزیس
بعد از انجام آزمایشهای خون، MRI و سایر روش های تشخیصی، باید با پزشک خود همکاری کنید تا برنامهای جامع برای درمان تنظیم کنید. دکتر هریسون توصیه میکند: «به محض تأیید تشخیص ام اس، بیماران باید مشاوره ای برای شروع درمانهای اصلاحکننده بیماری (DMT) دریافت کنند. این داروها نقش مهمی در پیشگیری از عودهای بیماری، جلوگیری از پیشرفت ناتوانی و کاهش اثرات بیماری در MRI دارند. هر چه درمان زودتر آغاز شود، نتایج بهتری در بلند مدت به همراه خواهد داشت.»
دکتر نترانوس اضافه میکند که بسیاری از بیماران اماس که تحت درمان با DMT هستند، نیاز به آزمایش خون منظم دارند؛ معمولاً هر سه تا شش ماه یکبار. این آزمایشها برای ارزیابی عوامل خطر و نظارت بر اثرات داروها انجام میشود. به عنوان نمونه، برای کنترل آنزیمهای کبدی هنگام استفاده از اینترفرون، آزمایش خون ضروری است، زیرا آسیب کبدی میتواند یکی ازعوارض احتمالی باشد. برخی پزشکان، از جمله تیم دکتر نترانوس، خدمات آزمایش خون در منزل را از طریق بهداشت از راه دور فراهم میکنند. یک کارشناس نمونهگیری به خانه بیمار مراجعه کرده و نمونهها را به آزمایشگاه منتقل میکند. میتوانید از پزشک خود درباره امکان استفاده از این خدمات پرس و جو کنید تا وضعیت سلامتی خود را به راحتی پیگیری کنید.
درمان بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)
معمولاً با هدف کنترل علائم، کاهش تعداد عودها، و جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام میشود. درمانها به چند دسته اصلی تقسیم میشوند:
1. داروهای اصلاحکننده بیماری (DMTs)
این داروها برای کاهش فعالیت سیستم ایمنی و پیشگیری از آسیب بیشتر به اعصاب استفاده میشوند، مانند:
- اینترفرون بتا: کاهش حملات و پیشرفت بیماری
- اُکرلیزومب: برای اماس پیشرونده اولیه و عودکننده
- فینگولیمود: برای اماس عودکننده
2. کنترل حملات حاد (عودها)
- در دورههای عود شدید، از کورتیکواستروئیدها مانند متیل پردنیزولون استفاده میشود که التهاب را کاهش میدهند.
3. مدیریت علائم
- برای کاهش علائم، مانند اسپاسمهای عضلانی، خستگی، یا مشکلات تعادلی، داروهای کمکی و توانبخشی توصیه میشود.
4. توانبخشی
- شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی برای بهبود عملکرد روزمره بیمار
5. سبک زندگی و مراقبت شخصی
- ورزش منظم و مناسب
- رژیم غذایی سالم
- کاهش استرس
6. پیشرفتهای نوین
- درمانهای جدید مانند استفاده از سلولهای بنیادی و درمانهای ژنتیکی نیز در دست بررسی هستند.
اگر نیاز به اطلاعات بیشتری دارید، میتوانید از مشاوره تخصصی با پزشکان در مراکز درمانی بهره بگیرید.