سرطان کبد چیست؟
کبد در ربع فوقانی شکم، درست زیر دنده‌ها قرار دارد. این ارگان مسئول ترشح صفرا است که به هضم چربی‌ها، ویتامین‌ها و سایر مواد غذایی کمک می‌کند. کبد همچنین مواد مغذی ( به طور مثال گلوکز) در خود ذخیره می‌کند تا در زمانی که غذا نمی‌خورید از این مواد غذایی استفاده کنید. این ارگان حیاتی همچنین وظیفه تجزیه داروها و سموم را نیز در بدن بر عهده دارد. با تشکیل سلولهای غیر طبیعی بدخیم در کبد گفته می‌شود که فرد به سرطان کبد مبتلا شده است. در برخی مقالات و مطالعات از عبارت سرطان کبد بدخیم نیز بجای سرطان کبد استفاده می‌شود.
زمانی که سرطان در کبد ایجاد می‌شود، سلولهای آن از بین رفته و دیگر نمی‌توانند وظایفی که به آن‌ها اشاره کردیم را انجام دهند. سرطان کبد عمدتا به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. در نوع اولیه، سلولهای سرطانی در خود کبد به وجود می‌آیند اما در نوع ثانویه سرطان از ارگانهای دیگر به کبد گسترش پیدا می‌کند.
انواع
- همانژیوم (Hemangioma)
- آدنوم (adenoma) کبدی
- هایپرپلازی (hyperplasia)
- کیست
- لیپوم (Lipoma)
- فیبروم (Fibroma)
- لایمیوم (Leiomyoma)
علائم
بیشتر افراد علائم سرطان کبد اولیه را در نخستین مراحل تجربه نخواهند کرد اما در صورت بروز، از جمله علائم سرطان کبد می‌توان به خستگی و ضعف، کاهش وزن بی دلیل، بی اشتهایی و احساس پرشدن شکم با خوردن غذای کم، حالت تهوع و استفراغ و تب اشاره کرد.
برخی علائم سرطان کبد نیز مانند وجود توده سخت در سمت راست شکم و درست زیر خط دنده های سمت راست و احساس ناراحتی و گاهی درد در این ناحیه، درد در ناحیه شانه راست، زردی پوست ( Jaundice ) و زرد شدن سفیدی چشم، کبودی سریع زیر پوستی در اثر ضربه و فشار، خونریزی زیر پوستی و افزایش زمان انعقاد خون، روشن شدن رنگ مدفوع و تیره شدن رنگ ادرار به عنوان علائم جدی‌تر و اختصاصی‌تر این بیماری شناخته می‌شوند.
پیشگیری
برای پیشگیری از سرطان کبد، انجام واکسیناسیون بر علیه بیماری هپاتیت B، اجتناب از مصرف بیش از حد الکل، کنترل دقیق میزان قند خون در افراد دیابتی، کاهش وزن افراد مبتلا به چاقی مفرط، افزایش فعالیت بدنی و ورزش، رعایت رژیم غذایی مناسب شامل غلات کامل، سبزیجات و میوه ها و رعایت موارد ایمنی برای اجتناب از سم آفلاتوکسین به عنوان بهترین راهکارها توصیه می‌شوند.
تشخیص
در برخی موارد افرادی که در معرض خطر این نوع سرطان قرار دارند، اما هنوز علامتی ندارند مورد غربالگری قرار می‌گیرند. برخی از این افراد به بیماری مبتلا هستند. اما سایر بیماران بعد از مشاهده علائم به پزشک مراجعه می‌کنند و متوجه وجود آن می‌شوند. در ادامه به انواع روش‌هایی که پزشک برای تشخیص بیماری از آن استفاده می‌کند، اشاره کرده‌ایم
تصویربرداری
- پیدا کردن نقاط مشکوک به سرطان
- تشخیص میزان گسترش سرطان
- راهنمایی درمان‌های خاص سرطان
- تشخیص میزان تأثیر درمان
- تشخیص علائم بازگشت سرطان پس از درمان
سونوگرافی
این آزمایش جزو اولین مواردی است که بعد از مشکوک شدن به سرطان کبد انجام می‌شود. در این روش از امواج صوتی استفاده می‌شود و بی‌خطر است. از سونوگرافی برای تشخیص تومورهای موجود در کبد استفاده می‌شود. بعد از شناسایی تومورهای سرطانی یا غیر سرطانی بودن آن‌ها آزمایش می‌شود.
سی تی اسکن
MRI
آنژیوگرافی
درمان
- جراحی کبد: این روش به عنوان بهترین درمان سرطان کبد شناخته می‌شود. با جراحی بافت سرطانی کبد حذف می‌شود. در صورتی که این عضو آسیب دیده باشد، پزشک پیوند کبد نیز انجام خواهد داد. این روش برای سرطان‌های پیشرفته می‌تواند کارساز باشد.
- درمان آمبولیزاسیون: در این روش موادی به صورت مستقیم به رگ‌های بیمار تزریق می‌شود تا جریان خون ورودی به بافت سرطانی را قطع کند یا کاهش دهد.
- پرتودرمانی: این روش برای از بین بردن سلولهای سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای بیمارانی که به سیروز یا هپاتیت مبتلا هستند، مناسب نیست. این روش برای افرادی که نمی‌توانند درمان‌های دیگر را انجام دهند یا بیماری به سایر اعضای بدنشان گسترش یافته به کار می‌رود.
- درمان سرطان کبد با دارو
- شیمی‌درمانی
منابع: cancer.gov1 ، healthline.com ، cancer.gov2
نویسنده: مهندس زهرا اصغری