سرطان کبد، علائم بیماری، پیشگیری، تشخیص و درمان آن

بدون دیدگاه

سرطان کبد چیست؟

سرطان کبد

کبد در ربع فوقانی شکم، درست زیر دنده‌ها قرار دارد. این ارگان مسئول ترشح صفرا است که به هضم چربی‌ها، ویتامین‌ها و سایر مواد غذایی کمک می‌کند. کبد همچنین مواد مغذی ( به طور مثال گلوکز) در خود ذخیره می‌کند تا در زمانی که غذا نمی‌خورید از این مواد غذایی استفاده کنید. این ارگان حیاتی همچنین وظیفه تجزیه داروها و سموم را نیز در بدن بر عهده دارد. با تشکیل سلول‌های غیر طبیعی بدخیم در کبد گفته می‌شود که فرد به سرطان کبد مبتلا شده است. در برخی مقالات و مطالعات از عبارت سرطان کبد بدخیم نیز بجای سرطان کبد استفاده می‌شود.

زمانی که سرطان در کبد ایجاد می‌شود، سلول‌های آن از بین رفته و دیگر نمی‌توانند وظایفی که به آن‌ها اشاره کردیم را انجام دهند. سرطان کبد عمدتا به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. در نوع اولیه، سلول‌های سرطانی در خود کبد به وجود می‌آیند اما در نوع ثانویه سرطان از ارگان‎‌های دیگر به کبد گسترش پیدا می‌کند.

انواع

به طور کلی بیماری سرطان به دو شکل کبد را درگیر می‌کند. در نوع اول سلول‌های بیمار سرطانی از خود کبد هستند و در آن گسترش پیدا می‌کنند. اما در نوع دوم سلول‌های سرطانی ابتدا در سایر اعضای بدن ایجاد شده‌اند و سپس به کبد منتقل می‌شوند. نوع دوم این بیماری شایع‌تر است.
کبد از چندین نوع سلول مختلف تشکیل شده است. به همین دلیل انواع مختلفی از تومورها می‌توانند در این عضو ایجاد شوند. برخی از این تومورها خوش خیم (غیرسرطانی) هستند و برخی دیگر سرطانی هستند و می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن گسترش (متاستاز) پیدا کنند. این تومورها به دلایل مختلف ایجاد می‌شوند درمان‌های گوناگونی دارند. چشم انداز سلامتی یا بهبود به نوع تومور بستگی دارد. تومورهای خوش خیم کبد شایع‌تر عبارتند از؛
  • همانژیوم (Hemangioma)
  • آدنوم (adenoma) کبدی
  • هایپرپلازی (hyperplasia)
  • کیست
  • لیپوم (Lipoma)
  • فیبروم (Fibroma)
  • لایمیوم (Leiomyoma)

علائم

بیشتر افراد علائم سرطان کبد اولیه را در نخستین مراحل تجربه نخواهند کرد اما در صورت بروز، از جمله علائم سرطان کبد می‌توان به خستگی و ضعف، کاهش وزن بی دلیل، بی اشتهایی و احساس پرشدن شکم با خوردن غذای کم، حالت تهوع و استفراغ و تب اشاره کرد.

برخی علائم سرطان کبد نیز مانند وجود توده سخت در سمت راست شکم و درست زیر خط دنده های سمت راست و احساس ناراحتی و گاهی درد در این ناحیه، درد در ناحیه شانه راست، زردی پوست ( Jaundice ) و زرد شدن سفیدی چشم، کبودی سریع زیر پوستی در اثر ضربه و فشار، خونریزی زیر پوستی و افزایش زمان انعقاد خون، روشن شدن رنگ مدفوع و تیره شدن رنگ ادرار به عنوان علائم جدی‌تر و اختصاصی‌تر این بیماری شناخته می‌شوند.

پیشگیری

برای پیشگیری از سرطان کبد، انجام واکسیناسیون بر علیه بیماری هپاتیت B، اجتناب از مصرف بیش از حد الکل، کنترل دقیق میزان قند خون در افراد دیابتی، کاهش وزن افراد مبتلا به چاقی مفرط، افزایش فعالیت بدنی و ورزش، رعایت رژیم غذایی مناسب شامل غلات کامل، سبزیجات و میوه ها و رعایت موارد ایمنی برای اجتناب از سم آفلاتوکسین به عنوان بهترین راهکارها توصیه می‌شوند.

تشخیص

در برخی موارد افرادی که در معرض خطر این نوع سرطان قرار دارند، اما هنوز علامتی ندارند مورد غربالگری قرار می‌گیرند. برخی از این افراد به بیماری مبتلا هستند. اما سایر بیماران بعد از مشاهده علائم به پزشک مراجعه می‌کنند و متوجه وجود آن می‌شوند. در ادامه به انواع روش‌هایی که پزشک برای تشخیص بیماری از آن استفاده می‌کند، اشاره کرده‌ایم

تصویربرداری

در این روش از اشعه ایکس، میدان‌های مغناطیسی و امواج صوتی برای تشخیص استفاده می‌شود. تصویربرداری حتی ممکن است بعد از تشخیص قطعی سرطان کبد نیز لازم باشد. اهداف عکسبرداری عبارتند از؛
  • پیدا کردن نقاط مشکوک به سرطان
  • تشخیص میزان گسترش سرطان
  • راهنمایی درمان‌های خاص سرطان
  • تشخیص میزان تأثیر درمان
  • تشخیص علائم بازگشت سرطان پس از درمان

سونوگرافی

این آزمایش جزو اولین مواردی است که بعد از مشکوک شدن به سرطان کبد انجام می‌شود. در این روش از امواج صوتی استفاده می‌شود و بی‌خطر است. از سونوگرافی برای تشخیص تومورهای موجود در کبد استفاده می‌شود. بعد از شناسایی تومورهای سرطانی یا غیر سرطانی بودن آن‌ها آزمایش می‌شود.

سی تی اسکن

این روش به کمک اشعه ایکس انجام می‌شود و برای تشخیص تومورهای کبد کاربرد دارد. با استفاده از این تست، شکل، اندازه و محل تومور و رگ‌های خونی نزدیک به آن نیز مشخص می‌شود. در صورت تشخیص سرطان کبد، احتمال سی تی اسکن ریه نیز برای تشخیص سرطان این عضو انجام خواهد شد.

MRI

این تست نیز با استفاده از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی انجام می‌شود و تصاویری از بافت‌های نرم بدن ارائه می‌دهد. MRI در برخی موارد برای تشخیص خوش خیم یا بدخیم بودن تومورها نیز کاربرد دارد. این تست به شناسایی رگ‌های خونی نزدیک تومور و میزان گسترش سلول‌های سرطانی نیز کمک می‌کند.

آنژیوگرافی

این روش با استفاده از اشعه ایکس و تزریق ماده حاجب به داخل رگ استفاده می‌شود. این تست به پزشکان کمک می‌کند که تشخیص دهند رگ تأمین کننده خون بافت سرطانی کبد کدام است. همچنین برای انجام برخی از روش‌های غیر جراحی مانند آمبولیزاسیون کاربرد دارد.  آنژیوگرافی کمی دردناک است؛ چرا که یک کاتتر (لوله باریک منعطف) باید وارد ورید بدن (معمولا ورید کشاله ران) ‌شود. اسکن آنژیو با استفاده از سی تی اسکن یا MRI انجام می‌شود. به همین دلیل می‌توان به جای ورود کاتتر از اشعه ایکس استفاده کرد. البته همچنان به تزریق ماده حاجب نیاز است. برای اطلاعات بیشتر در این باره می‌توانید مقاله تست‌های تشخیص سرطان کبد را بخوانید.

درمان

راه‌های مختلفی برای درمان این نوع سرطان استفاده می‌شود. هر کدام از این روش‌ها جزئیات خاص خود را دارند. به همین دلیل انتخاب درمان مناسب به شرایط بیمار و نظر پزشک وابسته است. مهم‌ترین روش‌هایی که برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از؛
  • جراحی کبد: این روش به عنوان بهترین درمان سرطان کبد شناخته می‌شود. با جراحی بافت سرطانی کبد حذف می‌شود. در صورتی که این عضو آسیب دیده باشد، پزشک پیوند کبد نیز انجام خواهد داد.  این روش برای سرطان‌های پیشرفته می‌تواند کارساز باشد.
  • درمان آمبولیزاسیون: در این روش موادی به صورت مستقیم به رگ‌های بیمار تزریق می‌شود تا جریان خون ورودی به بافت سرطانی را قطع کند یا کاهش دهد.
  • پرتودرمانی: این روش برای از بین بردن سلول‌‌های سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای بیمارانی که به سیروز یا هپاتیت مبتلا هستند، مناسب نیست. این روش برای افرادی که نمی‌توانند درمان‌های دیگر را انجام دهند یا بیماری به سایر اعضای بدنشان گسترش یافته به کار می‌رود.
  • درمان سرطان کبد با دارو
  • شیمی‌درمانی

منابع: cancer.gov1 ، healthline.com ، cancer.gov2

 

نویسنده: مهندس زهرا اصغری

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

تائید دیدگاه فعال است. دیدگاه شما ممکن است کمی طول بکشد تا ظاهر شود.

فهرست